دانستنی‌های پایه عطر

غلظت عطر

بعضی وقتا پیش میاد که مفاهیم و معانی ساده و دم دستی به دلیل وجود منبع ناموثق پیچیده و دست و پاگیر میشن. یکی از اون مفاهیم پایه موضوع غلظت عطر هست. تفاوت بین او دو توالت (Eau de Toilette)، او دو کولون (Eau de Cologne) و او دو پـَغفـم (Eau de Parfum) موضوعی هست که مخاطب و مصرف کننده ی عطر همواره با دغدغه و وسواس باهاش روبرو میشه. اما باورهای غلط و اطلاعات نادرست سبب شده تعریف صحیحی از اون برای عموم وجود نداشته باشه و در کنارش اغلب گمان میشه افزایش غلظت عطر با ماندگاری بیشتر رابطه ی مستقیم داره که لزوما این طور نیست! اما فرق بین این عنوانها چیه؟ برای شناخت این مفهوم اول باید بدونیم عطر چطوری ساخته میشه.

عطر رو به ساده ترین زبان میشه “ترکیب کـُنسانتره ی عطر در حلالی با پایه ی الکل اتانول” دونست؛ گرچه یه سری افزودنی و آنتی آلرژان و سایر مواد هم هستن که به بحث ما مربوط نمیشن. کنسانتره همون محلولی هست که عطرساز توی لابراتوارش با ترکیب مواد معطر طبیعی و/یا انسان-ساخت (سنتتیک) میسازه. به نوعی یعنی خود عطر. برای بالا بردن نشر بوی کنسانتره، شفاف سازی رایحه ش و مطابقت با معیارهای سلامتی با حلال الکلی مخلوط میشه. حجم ترکیب شده در حلال، گرچه همه ی ماجرا نیست، اما عامل مهمی تو غلظت عطر حساب میاد. جدا از نسبت کنسانتره به حلال، خود ترکیب کنسانتره هم توی این موضوع نقش داره که پایینتر بهش میپردازم اما برگردیم سر موضوع نسبت کنسانتره به حلال.

او دِ کولون (Eau de Cologne) یا به گویش عامی اودکلن، در حقیقت رقیقترین حالت عطر هست. در این حالت کنسانتره فقط تا نهایت پنج درصد حجم کلی ترکیب رو در بر میگیره و در برخی موارد با هدف بالا بردن شفافیت رایحه، درصد قابل توجهی هم آب توی ترکیب حلال الکلی وجود داره. ترکیب هرمی او دو کولونها رو میشه تو یک لایه ی شروع خلاصه کرد. این ترکیبات در حالت سنتی به ندرت دارای ماده ای هستن که بالای چند ساعت موندگاری داشته باشه. گرچه کولونهای مدرن هم وجود دارن که تا چند ساعت موندگاری رو با مشک یا وانیل یا اکورد کهربا تضمین میکنن. اما هدف کلی کولونها ایجاد حس تازگی و تمیزی هست نه معطر کردن برای چند ساعت. در ازای موندگاری یکی دو ساعته ی اودکلنها، این ترکیبات رایحه ای شفاف و تمیز ارائه میدن. کمی ضعیفتر و البته بسیار نادرتر از اودکلن، او فِغاش (Eau Fraiche) هست که در حقیقت کاربرد عطر نداره بلکه محلولی سنتی هست برای خوشبو کردن دست و صورت.

به طور متداول کنسانتره توی ترکیباتِ او دو توالت (Eau de Toilette) یا تویلت از ۵ تا نهایت ۱۰-۱۲ درصد حجم کلی رو شکل میده. این ترکیبات معمولا در مقایسه با اودکلن موندگاری بالاتری دارند و ترکیبشون هم منسجمتر و ساختارشون پیچیده تر از کولونها هست. در واقعا کولونها رو باید بخاطر ترکیب ساده و تفاوت کاربردیشون از بقیه عطرها جدا کرد. او دو پـَغفـم (Eau de Parfum) یا پرفوم در مقایسه با تویلت از غلظت بیشتری برخوردار هست که تا حدود ۲۰ درصد میرسه. از اون بالاتر در مواردی که کنسانتره تا ۴۰ درصد کل ترکیب رو شامل بشه، پغفم (Parfum) یا اکستریت دو پغفم (Extrait de Parfum) یا پیور پرفیوم هم میگیم. این عناوین و این درصدها گولتون نزنه. همه ی اینها همیشه دسته بندیهای جداگانه با دقت عمل میلیمتری نیستن بلکه میشه اونها رو نامگذاری تجاری هم قلمداد کرد.

حالا برسیم به موضوع اصلی؛ اینکه چه عاملی جدا از نسبت کنسانتره به حلال، توی موندگاری عطر دخیل هست. یعنی خود ساختار کنسانتره، که البته ربطی به غلظت عطر نداره اما اگر پیشفرض “غلظت عطر=موندگاری” رو در نظر بگیرین، این عامل اگر بیشتر از “حجم کنسانتره در حلال” تاثیرگذار نباشه کمتر هم نیست. یعنی اینطور در نظر بگیریم که نسخه ی پرفیوم یک عطر از نسخه ی تویلت همون عطر موندگارتر هست و چنانچه مثل Chanel No5 نسخه ی کولون هم موجود باشه، این نسخه موندگاری کمتری رو باید ارائه بده. اما خب میدونیم که دنیای پیرامون ما براساس طبیعتی ساخته شده که بی نظمی و سورپرایز ذاتش هست! یعنی همیشه قوانین اونطور که باید رخ نمیدن. به تصویر زیر نگاه کنین. تصویر دو هرم بویاییِ یک عطر رو تو نسخه ی پرفیوم و تویلت نشون میده.

همونطور که ملاحظه میکنین، حجم لایه های هرمها با هم دیگه مساوی نیست. تصور کنین عطرمون توی لایه ی اول برگاموت و نارنگی، توی لایه ی وسط رز و چوب سندل، و توی لایه ی زیرین وانیل و پچولی داره. یعنی به ترتیب موادی با حجم مولکولی ریز و رایحه ی فرار، موادی با حجم مولکولی متوسط و موندگاری متوسط، و نهایتا دو غول با حجم مولکولی بزرگ و موندگاری بالا.

بنابراین توی نسخه ی تویلت ۱۵% از عناصری لایه ی اول رو تشکیل میدن که توی نسخه ی پرفیوم فقط ۱۰% حضور دارن. و در عوض ۶۰% از حجم پرفیوم رو عناصری با موندگاری بالا تشکیل میدن که توی نسخه ی تویلیت فقط ۴۰% ایفای نقش میکنن. در نتیجه دو نسخه یپرفیوم و تویلیتِ یک عطر نه تنها موندگاری متفاوتی دارن که حتی بوی متفاوتی هم توشون حس میشه. مثال این رو میشه توی عطرهای تق هرمس، بلو دو شنل، هبیت روژ، سامسارا، شانزلیزه، اریتاژ از گرلن، دیور ژادوغ و ادیکت و هر عطری که تو هر دو نسخه براش ساخته شده، ببینین. یعنی مطابق این ادعا نمودار گرافیکی دو نسخه ی تویلت و پرفیوم از یک عطر باید به صورت زیر در بیاد.

این یعنی شروعی تازه تر توی تویلت و پایانی قدرتمندتر توی پرفیوم. اما لزوما پرفیوم بودن همواره به معنی خیلی مستحکم بودن یا موندگار بودن نیست. به عنوان مثال عطر Thierry Mugler Cologne که در حقیقت یه EdC هست، موندگاری خیلی بیشتری از Nishane Ambra Calabria داره که اکستریت دو پغفم هست. در نتیجه قسمت اصلیِ موندگاری و قدرت رایحه در وهله ی اول بر دوشِ کنسانتره و عناصر اون سنگینی میکنه. رایحه ی مرکبات طبیعی موندگاری خیلی کمتری نسبت به رایحه ی وانیل و پچولی داره. به کلامی دیگر، در ورژن تویلت میزان روایح لایه ی رویین که روایحی نرم و معمولا فرّار هستن بیشتر از ورژن پغفم هست. و برعکس در پغفم روایح لایه ی تحتانی که دارای مولکولهای حجیم تری هستن و دیرتر تبخیر میشن بیشتر از همین لایه توی نسخه ی تویلت هست. به همین دلیل هست که گاه روی هر دو نسخه ی تویلت و پغفمِ یک عطر میزان الکل رو ۸۵% نوشته. در حقیقت میزان الکل هر دو نسخه میتونه یکی باشه اما بستر رایحه توی پغفم از مواد مستحکمتری ساخته شدن تا موندگاری کار رو بالا ببرن.  بنابراین همیشه تویلت و پغفم رایحه ی مشابه ندارن و همواره غلظت بیشتر به معنی موندگاری بیشتر نیست.

برچسب ها
مشاهده بیشتر

نوشته های مشابه

9 دیدگاه

  1. خیلی جالب بود. سپاسگزارم.
    چون شیمی عطر رو نمی دونستم، اطلاع نداشتم که مواد استفاده شده در ماندگاری اثر گذار است. همچنین نمی دانستم که یک عطر پغفم و اودکلن ممکن است درصد الکل یکسانی داشته باشند!
    جالب تر مطلبی که گفتید عطر اودکلنی داریم که از یک عطر پغفم هم ماندگاری بالاتری دارد!
    کلا پس توجه و حساسیت زیاد روی اود پغفم یا اود تویلت بودن یک عطر بی فایده است و هر کدام اینها روی استاندارد و اصولی ساخته شده اند که متناسب با روایح آن عطر هستش.

    بسیار سپاسگزارم از مطلب خوبتون

  2. عالی بود . واقعا مفید بودش تا الان نمیدونستم که از نظر ماندگاری رایحه میانی و اولیه عطر های تویلت بیشتر هستش

  3. حالا بعضی عطرایی که زیر اسمشون نوشته eau de toilette اما زیر همین عبارت ادوتویلت هم یه کلمه نوشته Cologne معنیش چیه؟ (مثل هالستون زدفورتین خودمون)

  4. حالا دقیقا مشتری نگاه میکنه میگه عه تویلته؟ موندگاری نداره پس.پرفیوم؟ عه پس موندگاری داره!

  5. درود
    بسیار مطلب خوب و مفیدی بود و همونطور که دوستمون هم گفتن واقعاً جاش خالی بود .
    با سپاس و احترام

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

دکمه بازگشت به بالا
Web Statistics
بستن
بستن

بلوک تبلیغ حذف شد

با غیرفعال کردن مسدودکننده تبلیغات از ما حمایت کنید