Guerlain

تو سال 2016، در پی موفقیت چشمگیری که گرلن با عطر Santal Royal (ساخته ی 2014) بدست آورد، برند دست به ساخت دومین عضو سری Les Absolus d'Orient زد و اینبار به شرق از زاویه ی روایح چرمی و کهربایی نگاه کرد. گرلن جزو معدود برندهایی هست که به مقوله شرق و شرق گرایی با دید و ذائقه ی خود شرق نزدیک شده. برعکس خیلی از عطرهای شرقی که میشه گفت "شرق برای ذائقه ی اروپایی" هستن، گرلن طبع عربها رو خیلی خوب شناخته.

 وتیور به همراه دوست و یار قدیمش پچولی، تو اواسط قرن نوزدهم بود که پاشون به فرنگِ بریتانیا باز شد و مثل پچولی به عنوان ماده ای برای مقابله با حمله حشرات به پارچه های نفیس معرفی شد. تو همین قرن نوزدهم بود که فرانسوی ها شروع کردن روی این ماده معطر تحقیق کردن و آنالیز کردن. بعد از جنگ جهانی اول با جداسازی جنسیتیِ عطر به مردونه و زنونه، وتیور بخاطر رایحه ی زمینی، چوبی و نیمه دودی که داره توی قلمروی آقایون حضور پیدا کرد.

بسیاری از عطرهایی که کلاسیک خطابشون میکنیم، امروزه فقط یک عطر هستن که اگر قسمتی از خاطرات قدیم رو برای ما زنده کنن برامون دارای ارزش میشن. با این حساب خیلی از اونها که از قدیم آشنایی باهاشون نداشته بودیم، مگر به یُمن شباهت به عطرهای قدیمی شناخته شده ی ما باشه که براشون ارزش قائل بشیم، وگرنه چیزی جز یه عطر قدیمی نیستن. اما عطرشناس، منتقد عطر و کسی که عطر رو واکاوی میکنه ورای این دیدگاه صفر و یکی به عطر نگاه میکنه. هر عطری باید توی بازه ی زمانی خودش و توی بستر فرهنگی روزگاری که تولید شده بازبینی بشه. در غیر این صورت کلوین کلاین CK1 چرا باید با صدها نمونه ی متاخر فرق داشته باشه؟

سالهای 60 میلادی بود و اروپای جوان میرفت که نه تنها نخوت باقیمونده از جنگ جهانی رو جاروب کنه، که با تمام همتش پایه های نظام جهانی جدیدی رو استوار کنه. سالهای خوشی بود سالهای 1960 و ژان پل گرلن هم سرگرم ساخت اولین عطر زنونه ش بدون همکاری بزرگترهای گرلن: شُن دَغوم، آوای روایح. تا پیش از این عطرهای فلورال متراکم مثل میس دیور (Miss Dior)، نینا ریچی لِغ دو تُمپ (Nina Ricci L'Air du Temps)، دیور دیوریسیمو (Dior Diorissimo) روی بورس بودن، تا اینکه رسیدیم به سال 1960 و عطر معروف روشا، مادام روشا (Miss Rochas) که عطری آلدهیدی و سبز و گلی بود با فضایی شاد و آفتابی و خندان و پر انرژی که برای اون روزها عطری جوان و خوش کلاس محسوب میشد.

بوغ، پشتکار، شناخت درست سلایق مشتریان و استفاده ابزاری صحیح از روابط و سرمایه، عواملی هستن که گرلن رو امروزه به یکی از قدرقدرتهای دنیای عطر تبدیل کرده. کارنامه ی طویل گرلن پر از ستاره هایی هست که در طول همه ادوار درخشان باقی موندن و پرچم گرلن رو بالا نگه داشتن. یکی از این ستاره ها میتسوکو هست. ژاک گرلن با الهام گیری از رُمان لا باتایی (La Bataille) نوشته ی کلاود فَغِغ (Claude Farrère) و داستان عشق ممنوعه بین یک افسر نیروی دریایی انگلیس و همسر یک ادمیرال ژاپنی به نام میتسوکو، دست به خلق عطری میزنه که توش فضای نسبتا تلخ و صیقل نخورده ی "شیپغ" فرانسوا کوتی (François Coty Chypre 1917) رو با ترکیبی میوه ای و مخملی و گرم پردازش میکنه.

پیشتر توی یک پست در مورد بوی صمیمی کتاب و کاغذ به بحث در این باره پرداختیم و علت دوست داشتنی بودن بوی کتاب کهنه رو بررسی کردیم. رایحه ای گرم و نرم و کمی نمور و دوست داشتنی که وجوه وانیلی و رزین مانند کهنه ای داره. جالبه بدونین یکی از نزدیکترین نُتهای عطرسازی که حس بوی کاغذ رو خیلی خوب القا میکنه بنزوئین هست که در واقع یه جور بوی وانیلی بحساب میاد. تو قرن نوزدهم سوزوندن بنزوئین برای خوشبو کردن منازل و تدخین و میکروب کشی از رسوم و عادات ارامنه بود.

تو اولین جای خالی که پیدا کردم ماشین رو پارک کردم و بقیه راه رو قدم زنان میرفتم تا مارکت که خرید کنم. روی مچم لوغ بلو رو بو میکردم و تردد اتومبیلها و موتورها مثل حرکت بادکنکی معصوم که به چنگ باد افتاده تهی و بی قدرت به نظر میومد. با خودم فکر کردم که هر بار همینطور شده. هر بار که این عطر رو امتحان کردن پرواز کردم و در اون لحظه اونجا نبودم انگار. لوغ بلو میوۀ خلاقیت و روح هنرمندانۀ ژاک گرلن، عطری که 105 سال پیش، دو سال پیش از جنگ جهانی اول ساخته شده بود، شاهکاری هست که امروز هم به همون قدرت اثرش رو میذاره. بی دلیل نیست که این طلای مایع برای تمام عمر عطر محبوب همسر گرلن، لیلی گرلن شد.

در زبان لاتین واژۀ تراکوتا (Terracotta) یعنی آجر. بخوایم حلاجی کنیم این واژه رو از دو بخش ترّا (Terra به معنی خاک) و کوتّا (Cotta به معن سرخ مایل به قهوه ای) تشکیل شده. خاکی که زیر آفتاب خشک میشه و بعد پخته میشه و به رنگ آجری درمیاد.

از این به بعد هر وقت عنوان "یکشنبۀ بارانی" رو دیدین بدونین پست در مورد یکی از عطرهای کلاسیکی هست که در طول تاریخ جاودان شده و سهم بزرگی توی تاریخ عطر داره. اولین پست این مجموعه رو میخوام بدون هیچ دلیلی اختصاص بدم به عطر Vol de Nuit (پرواز شبانه یا گشت شبانه) ساختۀ ژاک گرلن در سال 1933.

سری عطرهای La Petite Robe Noire از برند گرلن که شامل حدودا 21 نسخه مختلف میشن، اولین بار سال 2009 با عطرسازی خانم دِلفینه یــِلک (Delphine Jelk) عطرساز آلمانی به دنیا معرفی شد که بازخوردهای مثبت و منفی زیادی رو با خودش بهمراه داشت. دلیلش هم برمیگرده به دُز قدرتمند ادویه شیرین بیان تو این عطر که ظاهرا باب میل بسیاری از خانمها نبوده!