دانستنی‌های پایه عطر

رفورمولاسین یا تغییر فرمول عطر

یه آمار سرانگشتی کوچولو بهتون بدم از صفحه اینستگرام سمور که از هر ده مسیج توی دایرکت به طور میانگین ۸ تا یا مستقیم در مورد رفورمولاسیون یک عطر سوال کردن یا بینابین سوالات در مورد عطری دربارۀ رفورمولاسیونش هم پرسیدن! و نکتۀ خنده دار اینه که نمیدوم چرا ذهنیت عمومی به این سمت سوق پیدا کرده که رفورمولاسیون عطر یعنی کم شدن قدرت پخش و موندگاری عطر! اینطور به نظر میاد که یه حس منفی جا افتاده که یکی داره با آب بستن تو عطرا سر مردم کلاه میذاره و دیگه هرچی پول میدن همونقدر آش نصیبشون نمیشه! با باب شدن واژۀ رفورموله انگار که وسواس عمومی روی نشر بو و موندگاری عطر که بی تعریف مونده بود نهایتاً یک کلمه برای ادا کردن و مقصر خطاب کردن این نقص پیدا کرد. مقولۀ رفورمولاسیون عطر که خارج از ایران معمولا فقط بین عطربازهای حرفه ای و منتقدین عطر موضوع بحث هست، به طرزی فُکاهی توی ایران یک شبه همه گیر شد و سریعا به یک ژست “من هم بلدم” تبدیل شد! شاید برای اینکه دربارۀ رفورمولاسیون یا تغییر فرمول عطر اینجا حرف بزنیم کمی هم دیر شده باشه اما خب چه کنیم که تاریخ شیوع وسواس روی رفورمولاسیون از تاریخ تولد سمور قدیمی تر هست، با این حال جلوی ضرر رو از هر جا بگیری منفعته، بنابراین تا بیشتر از این به نگرانی جدی و خیالبافی تبدیل نشده مسئله رو حلاجی کنیم تا به قول مصطفی باشد که رستگار شویم!


رفورموله دقیقا چی هست و چرا صورت میگیره؟ رفورمولاسیون یا تغییر فرمول به طور عامیانه یعنی تغییر دادن ساختار عطر و جایگزینی قسمتی از مواد تشکیل دهندۀ عطر (مواد معطر یا افزودنی ها) با موادی دیگه یا موادی ارزون قیمت تر. ساختار عطر منظورر همون کنسانتره هست که توی الکل حل میشه و بعدش مواد افزودنی دیگه بهش اضاف میشن. به نوعی خودِ خود عطر.

این عمل چند دلیل مهم داره که شایعترین دلیلش وضع قوانینِ منع استفاده از برخی مواد طبیعی یا سنتتیک عطرسازی از طرف سازمانهای نظارت بهداشت مرتبط با عطر مثل IFRA یا سازمانها و NGOهای سبز و حقوق حیوانات هست. ایفرا تحقیقات حرفه ای و متمرکزی روی خواص سوء مواد معطر طبیعی یا انسان-ساخت انجام میده و طبق این تحقیقات هر از چند گاهی یک سری مواد استفاده شده در ترکیب عطر رو وارد لیست مواد ممنوعه میکنه. (همینجا یه چی بگم بگـُرخین، دیری نمیکشه که کومارین یا همون دانۀ تونکا هم توی این لیست سیاه قرار میگیره، حالا ببینین کی گفتم) این مواد میتونن مواد معطر طبیعی یا انسان-ساخت باشن یا مواد غیر بویایی که برای تثبیت عطر یا آلرژی زدایی اون استفاده میشن و بهشون مواد افزودنی میگیم. ممکنه این ممنوعیت در حد کامل باشه به طوری که یک ماده به کل نباید در عطر استفاده بشه، یا ممکنه منوط به درصد مشخصی از اون ماده باشه. به عنوان مثال Iso E Super ماده ای کلیدی هست اما استعداد آلرژی زایی این ماده باعث شده تا قوانین استفاده از آیزو ای سوپر رو به نهایتا ۲۴% حجم کلی از ساختار عطر محدود کنن که این درصد خیلی ناچیزی از حجم مایع عطر رو تشکلیل میده. (حجم کنسانترۀ عطر به کل مایع عطر به طور میانگین چیزی حدود ده درصد هست) از طرفی دیگه بخاطر آلرژی های شدید گزارش شده در مصرف خزۀ درخت بلوطِ طبیعی در ترکیب عطر، استفاده از این ماده به صورت طبیعی به کل ممنوع هست.

فرمول
خزۀ درخت بلوط

جدا از این مصرف نُتهای انیمالیک (حیوانی) که مستقیما از بدن حیوانات استخراج میشن و برای بدست آوردنشون گونه های حیوانی محکوم به مرگ یا تحمل شکنجه هستن هم از طرف سازمانهای محیط زیستی تقبیح شده. خیلی پیش از منع این مواد جایگزینهای سنتتیک برای هر کدوم از اونها ساخته شده بوده و هر ساله محصولات جدیدی برای جایگزینی نتهای حیوانی ساخته میشه.

فرمول
سمور آبی، آهوی خُتن و سیوت بزرگترین قربانیان صنعت عطر

دومین دلیل تغییر فرمول میتونه منافع مالی یک شرکت باشه که این روزها دلیل بزرگی هم هست. معمولا برندهایی که وارد وادی عطر میشن و تیراژ بسیار بالایی از هر عطر رو سالانه وارد بازار میکنن، برای بالابردن سود حاصل از این تجارتِ ذاتا پُر سود، هر از چندی مواد متشکل ترکیب عطرها رو با موادی با قیمتی نازلتر جابجا میکنن تا سود کار بالا بره. در کنار بالا بردن سود حاصله از ارزان خریدن مواد اولیه، بعضی برندها که تولید عطرها رو به لابراتوارهایی مثل استی لاودر، لورئال، و سایره میسپارن شاید برای کم کردن هزینه ها و بالابردن سود، قرارداد تولید رو با لابراتواری با قیمت ارزونتر ببندن که در این صورت تغییر فرمول عطر احتمالا رخ میده چرا که اون لابراتوارها هم ممکنه با عرضه کنندۀ مواد خام دیگه ای کار کنن. یادمون نره که غولهای تجاری بزرگ مثل لورئال و استی لاودر و ژیوودان و سایره مرتب توی مزایده های کلان شرکت میکنن تا مشتریها رو به طرف خودشون بکشن.


خانه های عطرسازی مواد اولیۀ طبیعی عطر رو از لابراتوارهایی تهیه میکنن که تخصصشون عصاره کشی و نکتارگیری هست. موادی که توی عطرسازی به صورت طبیعی بکار میرن کاملا دستخوش شرایط جوی هستن و هرگونه تغییرات آب و هوایی یعنی تغییر در ماهیت شیمیایی محصول بدست اومده که متعاقباً رایحه اون ماده هم تغییر میکنه. مثلا اسطخودوس و مرکبات توی صنعت عطرسازی بصورت طبیعی استفاده میشن.

فرمول


جدا از همۀ فاکتورهای عمدی در تغییر فرمول عطر، سالخورده شدن عطر به خودی خود یه رفورمولاسین حساب میشه. بعضی وقتها شما عطری میخرین که ازش یه شیشه از پیش دارین و هنوز ازش مقداری باقی مونده و وقتی نسخۀ جدید رو با نسخۀ قدیمی مقایسه میکنین به وضوح اذعان به تفاوت رایحه بین دو عطر میکنین. حتی حرفه ای ترین ترکیبات هم محکوم به تغییر فرمول بر اثر سن هستن در نتیجۀ این فرایند هست که عطرهای قدیمی رنگی تیره تر دارن با شروعی الکلی و شیرین شبیه بوی لاک و الکل نجاری که سریعا میپره و اگه سن عطر خیلی بالا باشه – مثل عطر ۴۷۱۱ و عطر Eau de Rochas و عطر Lanvin Scandal من – شما دیگه لایۀ شروع یا Top Notes رو به سختی حس میکنین و اونچه از عطر مونده در واقع Base Notes هست.


به نوعی میشه تغییرات ریز و خردی که به سختی با بینی قابل تشخیص هستن رو هم رفورموله اتلاق کرد اما اون موقع تکلیف عطرهایی مثل Lanvin Scandal و Rochas Femme Rochas و Chanel No19 و Rochas Todac که ترکیبشون به کلی عوض شده و دیگه اون ترکیب قبلی نیستن چی میشه؟ در واقع رفورمولاسیون عطر اینگونه تغییرات جدی در ساختار هست به طوری که سازنده دوباره فرمول رو طراحی کنه، نه اینکه دو قطره از یه چی کمتر یا بیشتر تغییر فرمول حساب بشه! اساسا این تغییرات کوچیک تو همه چی رخ میده از سوسیس کالباس گرفته تا بیسکوئیت نیم چاشت تا پیراشکی خامه ای خسروی یا هر چی که میخورین یا شامپویی که استفاده میکنین. پس چرا به اون کالاهایی که با سلامتی شما بیشتر از عطر درگیر هستن مشکوک نمیشین!؟

فحوای کلام اینکه اونچه به طور کل در مورد رفورمولاسین باید بدونین به هیچ وجه نه بدردتون میخوره نه اطلاعات قابل اعتمادی هست (این اطلاعات به جز در مواردی اندک و استثنایی کاملا محرمانه و سری باقی میمونن و جایی درز نمیشن پس هر چی میشنوین ضریبی از اشتباه توشون هست) و نه بهتون کمک میکنه برای خرید عطر. اما شاید این مطلب بهتون کمک بکنه که نگرانی در مورد برندهای حرفه ای عطر به مراتب کمتر از برندهای متداول مثل کلوین کلاین، لالیک، ایو سه لورن و گوچی هست چرا که برندهای حرفه ای معمولا از موادی با کیفیت بسیار بالاتر استفاده میکنن و تیراژ کمتری دارن و پرستیژ کاری براشون اهمیت بسیاری داره. اما اگر از عطری که تولید جدید برندهای دیزاینر هست خیلی خوشتون اومد توصیه جدی میکنم از اون عطر چند شیشه با همون بچ کد تهیه کنین چون فردای برندهای دیزاینر اصلا معلوم نیست! با این همه باید این رو بدونین که واقعا ممکنه یک سری از عطرها توی سالهای اول تولیدشون اصلا رفورموله نشن و رفورموله حقیقتا سرنوشت محتوم همۀ عطرا بعد از سری اول تولیدشون نیست. و باز تاکید میکنم رفورمولاسیون به معنی آبکی کردن عطر و پایین آوردن موندگاری و نشر بوی عطر نیست. شیر گاوه مگه؟! و باز تاکید میکنم هیچ دیوانه ای نمیاد اطلاعات تغییر تو ساختار عطر رو فاش کنه بنابراین هر ننه قمری نمیتونه بیاد با قاطعیت بهتون بگه فلان عطر رفورموله شده مگر منبع موثق و معتبری تاییدش کنه. پس لطفا این موضوع رو همینجا ببوسین بذارین کنار و نذارین جریانی که توی ایران از طرف افرادی که هیچ دانش و مطالعه ای درباره عطر ندارن ذهنیت شما رو مسموم کنن و مانع لذت بردن از عطرتون بشن!

برچسب ها
مشاهده بیشتر

نوشته های مشابه

22 دیدگاه

  1. فقط استروژن نیست ،مواد مضر دیگه هم توی عطرا به کار میبرن ، بهترین راه اینه که عطرو به لباس بزنید نه به پوست بدنتون.

  2. مرسی منم هی اعصابم خورد میشه ازینایی که باعث میشن ادم از عطراش لذت نبره یا الکی ب شک بیوفته..

  3. اقا کیوان حتی گوالتری که سنتتیک کار هست با وجود اینکه بقیه برند ها کومارین رو طبیعی استفاده میکنن توی عطر گوالتری اونو سنتتیک تو عطر به کار میبره؟؟(تو عطر پاردونش)

    1. کومارین یه نت سنتتیک هست عرفان جان، طبیعی نیست. همین که یک ماده رو از چیزی استخراج میکنین یعنی سنتتیکه. در غیر این صورت باید میگفت عصارۀ دانۀ تونکا. مثلا بوی گل رز طبیعی حدود ۲۵۰ مولکول متفاوت هست که هویت این گل رو تشکیل میدن. توی لابراتوار میان مولکولهای اصلی رو پیدا میکنن و اون رو میسازن که بوی خالصتری داشته باشه

  4. خیلی لازم بود همچین مطلبی واقعا ممنون.
    این بحث ریفرموله و تغییر منفی رایحه عطرا مثل بختک رو دنیای عطر سایه انداخته.
    راستی به نظرم دوتا مقاله رو پشت هم قرار ندید بهتره.
    وسطش یه ریویو بذارید تنوع بشه و خسته کننده نباشه برا کسی که میخواد باهم بخونه مطالبو.
    این هفته هم منتظر یکشنبه بارانی هستیم.

  5. سپاس از توضیحات کاربردیتون
    کلا ما ایرانیها چون صداقت تو کار تولید کنندگانمون کمتر میبینیم همیشه فکر میکنیم هر چیز تولید سری اولش به خاطر جذب بیشتر مشتری خوبه مثل ماشین و…. و تا حدی هم حق داریم چون بعد از یه مدتی دیگه تولیداتمون دیگه کیفیت اول رو نداره .
    حالا فروشندگان ما هم از این داستان استفاده میکنن و قدیم و جدید راه انداختن به نظرم تولید کنندگان عطر هم برای سود بیشتر تغییراتی در ساختار ایجاد میکنن و به گفته شما هم دلایل مختلفی داره . در مورد دیزاینرها با شما موافقم گاهی اوقات باید دو سه تا شیشه از سری اول تولید خرید خودم با گیلتی ابسلوت این کار رو کردم

  6. کاش دانش عطر و ارایشی مردمون بالاتر بود.واقعا برام خسته کننده شده توضیح به این سوالات که: این محصول ارایشی تو ایران تولید میشه؟ این عطر بوش عوض شده قدیم سی سال پیش پدرم میزد سه روز می موند حتی اوتو می کشید میدیدیم بوش بعد شستن هم پخش میشه!!!

  7. ممنون از مقاله خوبتون
    من هم در همین راستا یه چیزی بگم :
    آقااااااا به پیر به پیغمبر قرار نیست بوی عطرمون کل محله رو برداره ! نکته دیگه اینکه خیلی وقتا شامه خودمون پر میشه ولی بقیه حس میکنن حالا اگه تعریف نمیکنن اون دیگه یه بحث دیگه است . بحث محیط زیست و سلامت انسان و محیط خیلییییی مهمتر از اینه که از عطرمون تعریف کنن یا بوی عطر ما همه جا رو برداره .
    اما آقا کیوان یه چیز دیگه هم میخوام بگم که امیدوارم حمل بر غرض ورزی نشه حرفم ! بنده شخصاً ارادت دارم به شما و گروه سمور و اگر یه موقعی سخنم بوی انتقاد میده این انتقاد اصلاً غرض ورزانه نیست .
    توی فرگرنتیکا یادمه یک بار درباره رالف لورن پولو بلک ازتون سؤال کردم ، دقیقاً این جمله رو گفتید :
    بوی شاد و باحالی داره من خیلی وقت پیشا داشتمش ، تابستونی و بهاریه ولی خنک نیست اونجوری اما قبل از خرید حتماً تست کنید و از بابت موندگاری و پخشش مطمئن شید چون میترسم رالف لورن این اواخر توی این کارش هم آب پر کرده باشه !
    اینو گفتم برا اینکه گفته باشم رفورموله اگرچه به منظور حفاظت از محیط زیست بسیار کار خوب و پسندیده ای هستش اما انصافاً خیلی وقت ها شرکت ها فقط و فقط دنبال سودشون هستن و مصرف کننده براشون فقط یه مصرف کننده است همین ! شخصاً نظرم اینه خیلی وقت ها برای فروش کارهای جدیدترشون توی ورژن های قبلی آب میبندن تا مشتری ها رو سوق بدن به سمت محصولات جدید به منظور ایجاد جریان مد و رایج روز . و البته که این قضیه تو ایران دیگه واقعاً شورش دراومده و شایعاتی پیرامون رفورموله شده ابزار سوء استفاده ی یک سری از فروشندگان ؛ سایت هایی رو دیدم که دارن گرلن ل اینستنت یا آمواژ اینترلود و دیور اوم اینتنس رو در دو نسخه ی قبل و بعد از رفورموله با دو قیمت خیلی خیلی متفاوت میفروشن .
    با احترام

  8. ریفرمولاسیونی که عموما همه باهاش مشکل دارن مربوط به زمانی میشه که مثلا کسی از یک نوع عطری خاص استفاده میکرده و حالا بعد از تموم شدن وقتی دوباره اون رو تهیه میکنه میبینه که کیفیت یا پخش و موندگاری قدیم رو نداره. مثلا من خودم Un Jardin Sur Le Nil داشتم که الان خیلی فرق کرده. این اتفاق به حدی منفی هست که اگر یک نگاهی به کامنتهای فرگرانتکا بیاندازین میبینن برای کاربرای همه جای دنیا این آبکی شدن عطرهای محبوب قدیمی تبدیل به یک وسواس جدی شده و همه شکایت پایین اومدن کیفیت دارن که معروف ترین نمونه Aventus هست(هر چند که همین مساله باعث توجه بیشتر به کارهای جدید شده). شرکتهای عطرسازی این مساله رو تقصیر IFRA میاندازن ولی فکر میکنم بیشتر مربوط به یک حرکت مافیایی پول پرستانه هست. این شرکتها بشدت بدنبال رواج استفاده از چندین عطر برای موقعیتهای مختلف هستن که اگر این اتفاق بیافته مصرف توی دنیا چندین برابر میشه و اونا هم بشدت پولدار میشن. اگر کسی بخواد چند عطر مختلف رو در طول یک روز بزنه مسلما لازمه اون کم بودن موندگاری هست و علاوه بر اون اگر کسی عادت کنه یک عطر رو در طول یک روز بارها بزنه مسلاما شیشه عمر خیلی کوتاهی میکنه و مجبور میشه دوباره اون رو بخره. این کلک سالهاست توی خودرو سازی پیاده شده و مثلا قدیم خودروهای آلمانی و آمریکایی برای عمر بینهایت(از نظر قطعات مکانیکی) ساخته میشدن ولی برای سود بیشتر عمر قطعات رو به پنج سال کاهش دادن که برای تاکسی میشه سه سال.
    بعضی مواد هم هستن که روی درصد بسیار کمی حساسیت دارن که عدم استفاده از اونها واقعا ظالمانه هست، چون حتی برای زدن پنیسیلین هم میگن باید قبلش تست عدم حساسیت بدی. بعضی مواد هم مثل استخدوس طبیعی که دارای هرمون استروژن هست و میتونه روی زنهای باردار یا پسران درحال بلوغ تاثیر داشته باشه، میشه روی شیشه عطر این مساله رو مثل دیگر محصولات بهداشتی اطلاع رسانی کرد.

      1. ظاهرا بصورت طبیعی یک ماده ای داره که از نظر شکلی شباهت به هورمون استروژن داره. هرومون مصنوعی هم دقیقا هرومون داخل بدن نمیشه اما بخاطر شباهت زیاد میتونه هومون اصلی رو تقلید بکنه و تاثیرگذار باشه ولی تاثیر سوء هم بخاطر عدم تطابق میتونه داشته باشه مثل سرطانزایی. یک جایی خوندم که حتی برای بعد از یائسگی هم میشه از اسطخودوس استفاده کرد ولی این صرفا مربوط به نوع طبیعی میشه که ظاهرا یک جور ناخالصی هست. برای همین مساله هست که دوز استفاده از اسطخدوس طبیعی کاهش پیدا کرده.

        1. اسطخودوس توی عطر به صورت طبیعی استفاده میشه. این گیاه یکی از ارزونترین اسانسها رو داره توی دنیای عطر. برای چی باید سنتتیک استفاده کنن؟! من از اینایی که گفتی آرش جان ذره ای اطلاع ندارم فقط استدعا دارم به صحت و سلامت منابعی که مطالعه میکنی دقت کن. خیلی از منابع فارسی رو اصلا نمیشه بهشون اتکا کرد. چون یا ترجمه غلط دارن یا اطلاعات قدیمی هستن یا اصل درست نیستن. اسطخودوس یکی از پرکاربردترین و یکی از قدیمیترین گیاهان دارویی هست اینکه سرطان زا باشه کمی عجیبه

          1. مبحث سرطان زایی تحت تاثیر عوامل محیطی، خیلی گسترده و به همین اندازه پیچیده هست…
            با وجود این که عصاره برخی گیاهان مثل همین گیاه، در صورت استفاده خوراکی، سمی و آسیب رسان هستند ولی در تماس با پوست بی ضرر هستند.
            عصاره این گیاه در برخی محصولات تخصصی پوست که استاندارد کولیپا رو دارند استفاده میشه، یقینا سرطان زایی بودنش حقیقت نداره.

          2. سرطانزایی مربوط به هورمون استروژن مصنوعی هست ولی درمورد اسطخدوس بیشتر بحث سر بالانس هورمونی هست(مثلا زیاد بودن هورمون مردونه و کم بودن هورمون زنانه در خون برای یک مرد). این چیزی هم که من نوشتم نظر یک فوق تخصص غدد در مورد اسطخدوس بود که از یک متن انگلیسی زبان بودش. کلا نتیجه تحقیقات پزشکی درمورد یک ماده خیلی وقتا شاید متناقض هم باشه که مربوط به شرایط متفاوت تحقیق میشه. اما در حال حاظر استفاده از اسطخدوس خیلی مورد انتقاد هست و شاید اگر تاثیر منفی اون بطور قطعی اثبات بشه برای همیشه از صنعت عطرحذف بشه.

      2. نه، این که تو یه گیاه هورمون جنسی انسانی تولید بشه، ابدا ممکن نیست. ولی عصاره بعضی هاشون مثل همین اسطوخودوس می توانند تو میزان ترشح و کارکرد غدد هورمون ساز تاثیر بزاره…

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

دکمه بازگشت به بالا
Web Statistics
بستن
بستن

بلوک تبلیغ حذف شد

با غیرفعال کردن مسدودکننده تبلیغات از ما حمایت کنید