حس بویایی انسان اولین حس از حواس پنجگانه هست که توی دوران جنینی درون رحم مادر شکل میگیره و تا هفته ها بعد از تولد نوزاد تا وقتی که حس بینایی و شنوایی شکل واقعی به خودشون بگیرن و تصاویر و اصوات رو درست تشخیص بدن، استحکام رابطه مادر و نوزاد رو به بعهده داره. مانند حواس بینایی و شنوایی، حس بویایی هم از نقص و ضعف برخوردار هست. درست همونطور که ناشنوایی و نابینایی داریم، نابویایی (Anosmia) هم یک عارضه هست که در برخی افراد رخ میده.
آنوزمی (کوربویی یا نابویایی) به عارضه ای گفته میشه که طی اون شخص توانایی بویایی خودش رو از دست میده. این عارضه میتونه مادرزادی باشه، بعدا شکل بگیره یا در صورت جراحات مغزی تشکیل بشه. همچنین این عارضه میتونه موقت باشه؛ مثل پولیپ بینی یا بلوکه شدن بینی بر اثر سرمای هوا یا سینوزیت؛ اما در شرایطی مانند صدمات مغزی حاصل از تصادفات رانندگی یا ضربات مغزی به لوب گیجگاهی این عارضه کرونیک (همیشگی) میشه. از مهمترین علل این فلج بویایی میشه به گزینه های زیر اشاره کرد:
کم کاری تیروئید، زوال عقلی و پیرمغزی، پولیپ بینی، سرمای شدید مداوم، آسم، دیابت، افت قند خون، ام اس، التهاب آلرژیک مخاط بینی، تخدیر و مصرف مداوم الکل، سکتۀ مغزی، صرع، پارکینسون، آلزایمر، کمبود روی، صدمات مغزی حاصل از ضربات شدید به سر و لوب گیجگاهی مغز.
حالتی خفیفتر از آنوزمی هیـپـوزمی (Hyposmia) هست که در اون شخص برخی از روایح رو حس نمیکنه یا روایح رو خفیفتر و سختتر حس میکنه. این در حالی هست که فردی که از آنوزمی رنج میبره به کل چیزی از بو نمیفهمه. بسیاری از مردم؛ به خصوص اهالی مناطق سردسیر که دمای هوا حتی توی تابستان هم از حد انتظار پایینتر هست؛ بدون اینکه آگاه باشن دچار هیپوزمی یا حتی آنوزمی نبست به برخی روایح هستن. سرمای مداوم مثل اونچه در کشورهای شمال و مرکز اروپا وجود داره یکی از مهمترین عوامل نابویایی و کم بویایی هست. جدا از این عوارض، برخی مولکولهای پیشرفته در صنعت عطر هم هستن که خیلی از افراد اونها رو به کل حس نمیکنن. در بین این مولکولها ماده معروف و پرکاربرد آیزو ای سوپر مهمترین عنصر هست که خیلی از مردم به کل بوش رو حس نمیکنن. به همین دلیل به این ماده “بوی خوش هیچ” هم گفته میشه.
برخلاف آنوزمی و هیپوزمی، هایپروزمی (Hyperosmia) عارضه ای هست منتج از آستانه پایین تحمل بویایی که طی اون دریافت کننده های بویایی درون بینی روی مولکولهای خاصی حساسیت بیشتری نشون میدن و حس بویایی به طرزی آزاردهنده چندبرابر میشه. هایپروزمی عارضه ای هست نیمه شناخته و ناشناخته که تحقیقات انجام شده روی این موضوع تا کنون دو علت پیدایش براش تعیین کرده. اول وراثت و اختلالات خفیف ژنتیکی و دومی عوامل خارجی. (گرچه وجود عوامل خارجی که منجر به شکل گیری هایپروزمی میشن هنوز در هالۀ ابهام هست و به صورت تئوریک در موردش حرف زده میشه)
حالت عجیبی از شدت گرفتن حس بویایی (Hightened Sense of Smell) وجود داره که برخی افراد به اشتباه هایپروزمی میدوننش. شدت گرفتن حس بویایی در دوره حاملگی بانوان امری تقریبا بلامنازعه هست که برای کثیر زنان از هفته های اول بارداری اتفاق میفته و ممکنه تا چند هفته بعد از زایمان ادامه داشته باشه. این عارضۀ موقت از فرد به فرد متفاوت هست و درجه شدت و مواد و روایحی که بهش حساسیت نشون میدن هم کاملا متفاوت از هم هستن. طی این دوره هورمون زنانگی (استروژن) هر بویی که وارد بینی شخص باردار میشه رو به صورت انتزاعی و ناواقعی کدگذاری میکنه، به طوری که اکثر روایح – مانند روایح کسانی که دوستشون دارین، غذای مورد علاقه شما، عطرتون – به صورت شکنجه ای بویایی در میان که هیچ ربطی به واقعیت اون بو ندارن. عکس العمل به روایح که در دوران حاملگی به صورت تخریبگر وارد بینی شما میشن همون حالت تهوع مشهور هست که توی فیلمها نشون دهندۀ شروع حامگلی هست!
چارچوب جدید سایت سمور خیلی بهتر شده . دسترسی به مطاب راحت تر شده . یه نمره بیست تقدیم به شما
درود و سپاس
عالی بود
سلام.وبسایتتون خیلی خوب و مفیده.به کارتون ادامه
بدین
سوال:
آیا حس بویایی قابل تقویت و احیا کردن هست؟
راهکارهای تقویت حس بویایی چیست؟
راهکار اینکه هنگام بو کردن بتوان رایحه ها را از هم تمیز داد و متوجه شد چیست؟
حس بویایی قابل تقویت هست اما آنوزمی رو بعید میدونم بشه برگردوند. حس بویایی اول از همه با درست بو کردن تقویت میشه
و جدا از اون بو کردن مواد خام به صورت طبیعی میتونه به درک شما از ترکیب عطر خیلی کمک کنه