نه به اغواگری (بررسی عطر Etat Libre d’Orange Rossy de Palma – Eau de Protection)

ایتا لیبغ دوغُنژ غُسی دی پالما – او دو پوتکسیون (Etat Libre d’Orange Rossy de Palma – Eau de Protection)

خصوصیات برتر: فلزی، رُز، ادویه ای

جنسیت: زنانه

فصول استفاده: پاییز و زمستان 

در پست قبلی راجع به ایتا لیبغ دوغُنژ، از تیلدا سویینتون و عطر لایک دیس براتون صحبت کردم و گفتم که اون عطر، دومین کاری بود که برند ایتا لیبغ دوغُنژ به اسم یک سلبریتی ساخت. این بار میخوام دست بذارم رو اولین عطر سلبریتی-صفت این برند، یعنی: غُسی دی پالما – او دو پوتکسیون!

همونطور که میدونید برند ایتا لیبغ دوغُنژ، به شکست هنجارها و به چالش کشیدن تعاریف زیبایی، خوشبویی، جذابیت، اروتیسیزم و حتی فرمول های جذب مشتری معروف ـه و در انتخاب سوژه ها و کانسپت طراحی عطرهاش از این رسم خرق عادت پیروی میکنه. یکی از مصادیق هنجارشکنی در انتخاب سوژۀ عطر، ایدۀ انتخاب اسم و طراحی رایحه همین عطر غُسی دی پالما او دو پوتکسیون ـه که میخوام بهتون معرفی کنم.

به نظر من، در دنیای هنر و علی الخصوص هنری که وابسته به رسانۀ نمایشی باشه، تنها در دو صورت میشه به چشم اومد؛ یا صددرصد تو قالب های زیبایی شناسی چِفت شی و انگار استانداردها رو از روی تو ساخته باشن، یا هیچ رقمه و به هیچ طریق و راهی تو قالب های زیبایی شناسی نگُنجی و مُهر تأیید بزنی به انکارناپذیریِ گیرایی کَژریختگی! سال ۲۰۰۹، برند ایتا لیبغ دوغُنژ، برای سلبریتی ای عطر ساخت که مصداق بارز و بی چون و چرای کَژریختگی ـه؛ و یه جورایی، دَروتخته خوب با هم جور شدن!

تصویر بالا، متعلق به یک بازیگر و مدل سرشناس اسپانیایی ـه (متولد ۱۶ سپتامبر ۱۹۶۴) که با مشخصه های فیزیکی و چهره ـش تونست فتیش “ناهنجارگُزینی” رو در صاحب برند ایتا لیبغ دوغُنژ به فَوران بِندازه! رُزا النا گارسیا اِچاوه (Rosa Elena García Echave)، ملقّب به رُسی دی پالما (به تلفظ اسپانیایی)، روزی از روزهای جوانیـش (دهۀ ۱۹۸۰)، در یک کافه در شهر مادرید نشسته بود و قهوه میخورد که پِدرو آلمودووار (Pedro Almodóvar)، کارگردان شهیر اسپانیا، ایشون رو پشت میز میبینه و نمیدونم چه فعل و انفعالاتی در مغزش رخ میده که به خودش میگه: “اِستو اِز لو کی کیِرو!” (به زبان اسپانیایی یعنی این همونی ـه که من میخوام!). القصه! پدرو نقش “لوکاتورا تِله” در فیلم “Law of Desire” و نقش “ماریزا” در فیلم “Women on the Verge of Nervous Breakdown” رو به رُسی میسپاره و مسیر فعالیت حرفه ای این خانم در رسانه، از همونجا آغاز میشه. رُسی دی پالما تا به امروز در ۸۴ فیلم و ۳ تئاتر ایفای نقش کرده و به عنوان مدل، با چندین برند مطرح مثل ژان پاول گوتیه، تیری موگله، مَک (آرایشی) و سیبیلا (طراح لباس) همکاری داشته. بسیاری از کارشناسان فیلم و سینما، خطوط طویل، زاویه های تیز و اغراق آمیز و فُرم های هندسی خاص در چهرۀ رُسی دی پالما و همچنین عدم تقارن اجزای صورتش رو به پُرتره های ال گرکو و پیکاسو تشبیه کردن و سیمای ایشون رو یک اثر هنری زِنده میدونن. تحت تأثیر همین تعاریف، رُسی دی پالمایی که محوترین نشونه ای از زیبایی ها و جذابیت های متداول در چهره ـش به چشم نمیخورد، رزومه ای تا این حد درخشان و خوشنام برای خودش دست و پا کرد.

عطر غُسی دی پالما، در سال ۲۰۰۹ و طبق ایده و سلیقۀ فردی خانم رُزا النا گارسیا اِچاوه طراحی و به قفسه های فروشگاه ها وارد شد. خانم رُسی خودش رو یک کاراکتر آنارشیست معرفی میکنه و در هر مصاحبه و گفتگویی با هر نشریه و هر کَسی، میل شدیدش به گریز از کلیشه ها و هنجارها رو جار میزنه. طبق ادعای خودش، در زمان انتخاب کانسپت و نام این عطر هم مسیری خلاف جریان حرکت بازار عطرسازی رو پیش گرفت.

به عقیدۀ خانم رسی دی پالما، کارکرد اکثر عطرهایی که امروزه در بازار به فروش میرسن، “اغوا کردن” دیگران ـه. توضیح بسیط این جمله اینه که اکثر مردم، با هدف القای حس مثبت در دیگران، اغوای جنس مخالف، جلب توجه دیگران و به طور کلی، اعمال اثر بر نحوۀ قضاوت اطرافیان در مورد خودشون عطر میخرن و میپوشن. این خانم معتقده که خانم ها با عطرشون، حتی نانوای محله ـشون رو هم میتونن اغوا کنن! در همچین دنیایی که از عطر، اکثراً، به عنوان ابزاری برای افزایش جذابیت های فردی در چشم دیگران استفاده میشه، رُسی دی پالما ترجیح میده رویای عطرسازی ـش رو با ساخت عطری که نه با هدف اغوا، بلکه با هدف “مصون کردن خود از چشم دیگران” استفاده میشه، به تحقق برسونه! و با این افکار در سَر، اسم “پوتکسیون” (فرانسه) یا “پروتِکشن” (انگلیسی) یا “مصونیت” (فارسی) برای این عطر انتخاب میشه. رُسی دی پالما علاقه و ارادت زیادی به سبک و سیاق عطرسازی در مصر باستان داره. در آن دوران و مکان، مصریان با استفاده از روغن های طبیعی گیاهی یا حیوانی، ترکیبات معطر میساختن و در شیشه هایی شکیل و مُـزَیَّن نگهداری میکردن. اونها بر این باور بودن که این عطرها، شیرۀ طبیعت هستند و انسان رو در برابر چشم اهریمنان و نیروهای خبیث نامرئی محافظت میکنن. اعتقاد رُسی  هم بر اینه که در جامعه ای مثل جامعۀ امروز، هر انسانی و علی الخصوص جنس زن، در معرض نگاه های پلید و ناپسند آدم های شرور و انواع نیروها و انرژی های منفی قرار داره؛ و به یک نیروی مقابله گر برای خنثی کردن اون حجم از انرژی منفی نیازمنده. عطر او دو پوتکسیون برمبنای این باور ساخته شد و رُسی دی پالما ادعا کرد که این عطر، مثل همان روغن ها و عصاره های طبیعی دست ساز در مصر باستان، میتونه زن ها رو در برابر انرژی های منفی مراقبت کنه و مصون نگه داره!

.

رسی دی پالما معتقده که اغواگری، بخشی از شیوه و سبک زندگی یک زن ـه و هیچ زنی در دنیا نیست که تابحال درصدد تهییج و برانگیختن احساسات جنس مخالف ـش بر نیومده باشه؛ اما زنانگی، وجوه و جنبه های دیگه ای هم داره و “مراقبت از خود” هم یکی از همون جنبه هاست. بنابراین، رسی این عطرو به خانم هایی پیشنهاد میکنه که برای خودشون ارزش زیادی قائل هستن، به خودشون عشق میوَرزَن و قصد دارن که خودشون رو در برابر انرژی ها و نیروهای منفی اطرافشون مصون نگه دارن.

اما صبر کنین؛ رایحۀ عطر به این لطافت و ملاحت نیست! 

قبلاً، نوشین یک پست دربارۀ روایح فلزی و خون بوی نوشته بود. توی اون پست، یک توضیح مختصر و مفید دربارۀ غُسی دی پالما – او دو پوتکسیون هم نوشته بودیم و این عطر رو به عنوان یه کار فلزی معرفی کردیم.

شالودۀ عطر او دو پوتکسیون رو رایحۀ رز و ژرانیوم (شمعدانی) تشکیل دادن! و اگر از پست نوشین چیزی یادتون مونده باشه، باید بدونید که رُز مقدار اندکی و ژرانیوم، مقدار زیادی رُز اکساید در خودشون دارن که عامل تظاهر بوی خون یا فلزی ـه. بنابراین، او دو پوتکسیون هم در گروه عطرهای فلزی طبقه بندی میکنم.

در مرحلۀ اول بونَمایی این عطر، با حجمی متراکم و چگال از رایحۀ شمعدانی تلخ، سرد و تیره مواجه میشیم که به چند قطره از یک شیرۀ قرمز رنگ، غلیظ و گرمِ رُزبوی و نوعی رایحۀ کلیشه ای از ادویه و مرکبات آمیخته شده. عطر ادویه-مرکبات اگرچه واضح و قابل تشخیص ـه، اما چندان پایدار و مؤثر نیست و خیلی زود با قدرت روایح دیگه به حاشیه میره. توی این عطر، رز یکی از بازیگرهای مهم و برجسته ـست، اما تصویری انتزاعی از اون در عطر بازنمایی شده که با اون رُزی که تو ذهن ما تبدیل به کلیشه شده، خیلی فرق داره. رُزی که در این عطر به کار رفته، نمود بویایی واضح نداره؛ بلکه ما فقط گرما و بافت مایع و غلیظ ـش رو احساس میکنیم و همین طرحواره ها به ما کمک میکنن که خیلی ساده عطر رُز رو هم از میون هیکل های گُندۀ شمعدانی، نعنای هندی و فلفل تشخیص بدیم!

دمای نسبتاً بالای رُز و رایحۀ نبض دار اون، در کنار عطر خون آلود شمعدانی، من رو یاد پیکر یک آدم میندازه که انگار لخت و عریان، از میان بوته ای بلند و انبوه از رزهای پر از خار عبور کرده؛ بدن عرق کرده و مرطوبـش به تیزی خارهای گل، ساییده و خراشیده شده، و رایحه ای پرحرارت از خون روان که با سبزی برگ، کثافت (کثیف بودن) خاک و بوی “آدمیزاد” آمیخته، به وضوح ازش به مشام میرسه!

در مرحلۀ بعد، بُعد کثافت (کثیف بودن) عطر که ناشی از ترکیب شمعدانی و نعنای هندی ـه، تشدید میشه. نعنای هندی، وجهه ای گیاهی-خاکی و بینی گَز، خُشک و خشن به عطر اضافه میکنه و فضا، به تدریج رو به تاریکی و سنگینی هرچه بیشتر سوق پیدا میکنه. کم کم همان مفهوم انتزاعی و ضدکلیشه از رُز هم کم رنگ و کم رنگ تر میشه و انگار لعاب و گرمای اولیه از عطر سلب میشه. این سیر خشکیدگی تا انتهای عمر عطر (که چندان کوتاه هم نیست) ادامه پیدا میکنه؛ انگار که اون بدن عریانِ “از بوتۀ رُز گُذشتۀ” خون آلود، الآن روی یک زمین خاکی دراز کشیده؛ رطوبتِ عرق از تنش تبخیر شده و خون روی پوستش خشکیده… و دقیقاً روی همین تصویر، تیتراژ پایان زده میشه!

این عطر اگرچه با برچسب جنس مؤنث به بازار عرضه شد، اما به نظر من رایحه ـش فاقد ملاحت و ظرافت لازم برای یک عطر زنانه ـست. غُسی دی پالما، با اون حجم از ژرانیوم و نعنای هندی و فلفل سیاه، رایحه ای بسیار زاویه دار، تیز و بُرَنده داره که سخت، به پوست سرخ و سفید، نازک و لطیف یک زن میشینه!(و به نظر من، همین ویژگی باعث میشه که در اکثر مواقع، کسی این عطر رو روی پوست یک زن نپسنده؛ جز خودِ همان زن. نظر رُسی دی پالما هم اینه به راحتی نمیشه به چنین زنی که انتخابش یک عطر خون بوی، خشن و تلخ ـه نزدیک شد یا بهش دست درازی کرد. و برای همین اسم عطر شُد او دو پوتکسیون!)

تناظر کَژریختگی در چهرۀ رزا اِلنا گارسیا اِچاوه، زاویه های هندسی تیز در پُرتره ها و فیگورهای مخلوق پیکاسو و اعوجاج خطوط و منحنی ها در نقاشی های ال گرکو رو میشه در رایحۀ عطر هم تشخیص داد. عطر غُسی دی پالما- او دو پوتکسیون، نقطۀ مقابل عطرهای اِغواگری ـست که با شیرینی، درخشندگی و ظرافت اغراق آمیزشون تبدیل به رایحه هایی سانتیمال شدن و کارکردشون، جز برانگیختن عواطف و هیجانات افراطی اطرافیان و علی الخصوص، مخاطب های هدف نیست.

تصویری از رُسی دی پالما در یکی از تبلیغ های لوازم آرایش مَک (M.A.C)

چندوقت پیش، کیوان یک ویدئو با موضوع “ده عطر ساختارشکن که تا پیش از مرگتون باید تست کنید” منتشر کرد و ۱۰ مورد از عطرهایی رو که کانسپت و رایحۀ عجیب و ساختارشکن داشتن، معرفی کرد. اگر این ویدئو رو هنوز ندیدین، اکیداً پیشنهاد میکنم که تو کانال یوتیوب سمور ببینیدش! به نظر من، این عطر رو هم میشه در اون فهرست جای داد و من، همینجا، عنوان “یازدهمین عطر ساختارشکن تاریخ عطرسازی” رو به “ایتا لیبغ دوغُنژ غُسی دی پالما- او دو پوتکسیون” میدم!

پ.ن: میدونین دلیل چاپ تصویر اژدها روی شیشۀ این عطر چیه؟