از رویکرد جدید ژان کلود النا تا معرفی عطر Rose & Cuir، مصاحبه خواندنی با عطاری پرآوازه

یکی از شلوغترین غرفه ها در نمایشگاه Pitti Fragranze 2019 که حدود دو هفته قبل در فلورانس ایتالیا برگزار شد، مربوط به ژان کلود النا ی کبیر بود که بعد از مدتها با عطر جدیدش برای برند فردریک مال یعنی Rose & Cuir توجهات رو به خودش جلب کرد. در آمد و شدهای کنفرانس برای مصاحبه با ژورنالیست ها و بلاگرهای مختلف، فرصتی دست داد تا مصاحبه ای با این مرد پرآوازه برای سایت Fragrantica انجام بشه که دعوت میکنم در ادامه ی مطلب با ترجمه ی این مطلب همراه باشید.

به عنوان اولین سوال: من در ماه ژوئن یه سمپل آزمایشگاهی از عطر “Rose & Cuir” تست داشتم اما اون زمان اسمش چیز دیگه ای بود “Rose Mistrale”. تعجب میکنم چطور شد اسمش رو تغییر دادید- به نظر کاملا مناسب رایحه می اومد اون اسم.

النا: با اون اسم، ما مشکلاتی داشتیم. در واقع، در ابتدا با اسم Rose Mistrale اومدیم. این اسم باید منحصر به فرد میبود. اما مشخص شد در حال حاضر شخصی در امریکا از این اسم استفاده کرده. ما سعی کردیم امتیازش رو بخریم اما موفق نشدیم و اینطوری شد که اسم Rose & Cuir به وجود اومد.

رک بگم، بله. اسم های دیگه ای هم در نظر داشتیم. مد نظر خودم Rose Rebelle بود چون در حقیقت این عطر رو غیر متعارف ساختم، یک شورشی. اما این اسم هم قبلاً استفاده شده (در سال ۲۰۰۳ توسط برند A lab on fire ). میدونید این روزها اسم عطرها هم مثل یک دردسر شده. یک سری افراد هستند که نام های تجاری و خوب رو میگیرن و منتظر یک شرکت میمونن تا ازشون بخره. و اگر شرکت شما متعلق به استی لادر باشه {فردریک مال زیرمجموعه استی لادر است}، انتظار یک مبلغ گزاف رو دارند. اون ها خواهند گفت اکی، واسه شما یک میلیون یورو. این واقعا وحشتناکه.

 پس چطور میشه که خیلی از عطرها از یک اسم استفاده میکنند؟ (مثلاً) چندین “Idoles”؟

النا: من نمیدونم چطور اون ها این کار رو انجام میدن. اما مشکل بزرگیه.

استایل عطرهای شما تا به امروز اغلب با توصیفاتی نظیر “روشن”، “آسمانی”، “آبرنگ مانند” بوده، یجور استعاره ی کلیشه ای. اما اگر ما به کارهای اخیر شما برای Perris Monte Carlo، Laboratorio Olfattivo و همین Rose & Cuir فردریک مال نگاهی بندازیم، متوجه میشیم این توصیفِ خوبِ قدیمی دیگه چندان صادق نیست. این ها (عطرها) خیلی سنگین تر، غلیظ تر هستند و رنگ و لعاب بیشتری دارند. اگر نقاشی فرضشون کنیم، نقاشی های رنگ روغن هستند.

النا: موضوع اینه. دنبال یک راه جدید برای ساخت عطرها میگردم. میخوام تست های جدید داشته باشم، چیزهای متفاوت، من میخوام — بله، من میخوام بازی کنم. بازی رو دوست دارم.

مردم چطور به این “النای جدید” واکنش نشون میدن؟ شما یک اسطوره ی زنده هستید، پروژه هاتون خیلی توی چشم هستند. اون ها باید مطابق انتظارات و چشمگیر باشند. 

النا: من بهشون اجازه میدم متوقع و پیگیر باشن. اهمیت نمیدم. این مشکل اون هاست نه من (میخندد). میبینید من یک مرد آزاد هستم و دوست دارم به آزادیم در گسترش ارتباطم با مشتری هام هم فکر کنم. ممکنه اون ها کارمو دوست داشته باشند، ممکن هم هست که نپسندن، اما کاری که انجام میدم صادقانه ست و به روشی هست که فکر میکنم درسته. یکی میتونه ریسک کنه یا همون کار رو بارها و بارها تکرار کنه. من ریسک رو ترجیح میدم. من نمیخوام خودمو کپی کنم، همیشه میخوام به دستورالعمل آسون و سریع برسم.

بنظر نمیرسه شما مشکلی در این سیستم داشته باشید. اما کسی از رز و چرم “Rose & Cuir” چیزی که الان به دست اومده رو انتظار نداشت.

 النا: اوه، امیدوارم اینطور نباشه. من دوست دارم فکر کنم که “رز و چرم” یک نمایش قدرتمنده، یک روش جدید برای نگاه به چیزها. واقعا مشتاقم ببینم واکنش مردم نسبت بهش چطوره. اگر اون ها ایده رو درک کنند.

 تا اینجا، واکنش ها مطابق انتظارتون بود؟

النا: تا اینجا، خیلی خوب (میخندد). البته، نگرانم. فقط من هستم که میدونم با استفاده از این رویکرد کاملاً جدید، چه کاری در قبال چیزی به قدمت گل رز، انجام دادم. خواهیم دید.

چند ورژن از “رز و چرم” رو آماده کردید؟ ما میدونیم که خلق عطر برای فردریک مال میتونه تا ابد بسط پیدا کنه (بازنگری در ترکیب عطر)

النا: حدود ۱۰۰تا… کارهای زیادی وجود داشت اما من دنبال یک راه جدید توی یک زمینه ی قدیمی بودم. امتحان کردم، امتحان کردم و امتحان کردم.

من فکر میکنم گاهی اوقات اگر یک عطر هزاران بار مورد بازنگری تولید قرار بگیره به این معنی هست که خالقینش نمیدونن دنبال چی هستن…

النا: چیزی که میخوان اون بشه، بله. اکی، با فردریک مال، رفت و برگشت های زیادی وجود داشت. اما اغلبشون دلپذیر بود (میخندد). اگر صادق باشم، وقتی کارم در مورد “رز و چرم” تموم شد، او (فردریک مال) خیلی مطمئن نبود در موردش…

در مورد خوب فروش رفتنش مطمئن نبود؟

النا: دقیقاً. نگران بود چون در نهایت ریسکیه که قبول کرده بود. اما کاری که ما انجام دادیم این بود که “رز و چرم” رو برای سه ماه کنار گذاشتیم و نبوییدیمش. بعد، بهش برگشتیم و اونوقت بود که فردریک گفت، “بله، این آمادست. این خوبه”.

از اولش میدونستید که میخواید از ایزو بوتیل کوئینولین¹ در اکورد چرمتون استفاده کنید؟

النا: این همون چیزی هست که بهش “بینش” میگم. من فکر کردم که ایزو بوتیل کوئینولین انطباق پذیری عالی با هرچیزی در عطر داره. چیزی که ما عطرسازها “بینش” میگیم، دانش و تجاربی هست که در طی سالها کار، اندوختیم. من ۵۰ ساله که عطر میسازم، کوله باری از تجربه دارم، میدونم چی دقیقا کجا قرار گرفته. من به خیلی چیزها احتیاج ندارم. اما وقتی شما یک عطرساز تازه کار باشی، هرچیزی رو در فرمولت جا میدی. این خیلی بزرگ و حجیم و سنگین میشه.

اولین عطرهاتون (اینطوری) بودن؟…

النا: اوه بله. یک حجم انبوه. و در آخر، خوش رایحه بود اما نمیدونم چجوری پیش میبردمش. در گذر زمان، شما هر ترکیبی در فرمولتون رو ارزیابی می کنید. این (ترکیب) چیزی به زیبایی هاش اضافه میکنه؟ وجودش دلیلی داره؟ اصلا بهش احتیاج دارم؟

فردریک مال دوست داره بگه هیچ محدودیتی در زمان، بودجه و… برای عطرسازهاش نمیزاره — هرچقدر زمان ببره تا رسیدن به روایح خوب. و الان شما میگید که در “رز و چرم”، رز واقعی وجود نداره چون نیازی به بودنش نبوده و گرون بوده.

النا: اوه، اره گرونه. اما نبود رز در “رز و چرم” به مقوله زیبایی برمیگرده، نه هزینه. وجود رز چیز مهمی به این عطر اضافه میکرد؟ نه. پس کنار رفت.

چند ترکیب در فرمول این عطر وجود داره؟

النا: ۱۵تا. این یک فرمول کوتاه هست. من فرمول های کوتاه رو دوست دارم، خیلی چالش برانگیزند. کوتاهترها (فرمول های کوتاه در عطر)، پیچیده ترن. اینجا شما مجبوری تشخیص درستی داشته باشی.

توازن بین نُت ها؟ 

النا: نه. تعادلش در درجه دومه. اول، شما باید ترکیبات درست رو برای کنار هم گذاشتن در اکورد، پیدا کنی. اگر اکورد مرکزی جواب بده شما میتونی بپیچونیش و تغییرش بدی — اون عطر همچنان قابل تشخیص خواهد بود. پیدا کردن اکورد، عین خلاقیته. پیدا کردن تعادلش، تکنیک کار هست.

اخیراً شما سرتون خیلی شلوغ شده. آیا زمان یا تمایلی برای کار با سایر عطرسازها دارید؟ دانشتون رو به اشتراک بگذارید، مهارت هاتون رو منتقل کنید؟

النا: نه. من فقط با دخترم (سلین النا) کار میکنم، این یک بیزینس خانوادگی هست و کتاب مینویسم. حدس میزنم، این راه خوبی برای اشتراک گذاری دانشم باشه. اما صادقانه بگم، استاد خوبی نیستم. من دوست ندارم توسط کارآموزهام کپی بشم — نه به این خاطر که تمایلی به انتقال مهارت هام نداشته باشم، نه اینطور نیست. بلکه فکر میکنم هرکسی نیاز داره راهش رو خودش پیدا کنه. راه من طولانی هست و جذاب نیست.

خارج از بحث کنجکاوی، من سوالی رو میپرسم که در تمام مصاحبه هام مطرح میکنم. میشه سه ترکیب شیمیایی معطر رو نام ببرید که شما کار کردن با اون ها رو ترجیح میدید؟

النا: آسونه. اگه نگاهی به فرمول های من بندازید یا عطرهامو بو کنید، متوجه پاسخ خواهید شد: هدیون²، هدیون، هدیون.

پس این که میگن درسته؟

النا: بله. برای من، هدیون یک ترکیب نیست. این یک پشتیبانه. زیاد مشک ها رو دوست ندارم، ایزو E سوپر و هدیون رو ترجیح میدم — ماده ی “آبرنگی”. من از ترکیبات شیمیایی خاصی در غلظت پایین حدود ۰٫۰۱% هم استفاده میکنم.

پیرازین ها³؟

النا: بله. تمامی فرمول هام شامل اونهاست. این (مثل) یک رد خیلی کوچک است که اصلا مشخص نیست و زمان زیادی برد تا متوجهش بشم اما نقش مهمی ایفا میکنه. من اسمشو “امضای النا” میزارم.

شما رنگ های مورد علاقه (اشاره به مواد عطرسازی مورد علاقه) و پالت عطرسازی خودتون رو دارید، اما همیشه ارتقاش میدید — گذشته از همه اینها شما عطرساز کنجکاوی هستید. نظرتون در مورد ترکیبات شیمیایی معطر مدرن چیه؟

النا: من همیشه اون ها رو با مواردی که همین الان در دسترس دارم مقایسه میکنم. اگه بهتر جواب بدن، اکی، انتخابشون میکنم. وگرنه ازشون چشم پوشی میکنم. البته که مولکولهای جدید زیادی وجود داره. اما امروزه دنیای عطر زیادی به پرفورمنس — پخش بو، ماندگاری، شدت و چیزایی از این قبیل اهمیت میده. این ها هیچ ارتباطی به زیبایی ندارند.

چطور یک عطر رو خوب یا بد میدونید؟ یک عطر خوب از چی ساخته شده؟

النا: هرچیزی. این مواد نیستند که به حساب میان، (مهم) اینه که چجوری به کار برده میشن.

کارهای بقیه عطرسازها براتون جذابه؟ کلا تستشون میکنید؟

النا: نه، نه واقعا (میخندد). من اینکارو وقتی که جوان بودم انجام میدادم، سعی میکردم بفهمم چجوری کار شده. حالا اما همشو به خوبی میدونم بنابراین نیازی به این نیست.

آیا تا به حال به کار عطرساز دیگه ای حسادت کردید؟

النا: حسادت نه. تحت تاثیر قرار گرفتم — اوه بله. وقتی اولین بار دیورلا (Diorella) رو بوییدم، من فکر کردم، لعنتی! این خوبه. خیلی عالیه. و الان میدونم چطور ساخته شد.

هدیون؟

النا: نه، نه، نه (میخندد). هویج. قطعا نه فقط همین. اما بیشترش اینه.

رایج ترین اشتباه عطرسازها چیه؟

النا: خیلی سریع کار میکنند.

کدوم عطرتون طولانی ترین زمان ساخت رو داشت؟

النا: Cuir d’Ange. ده سال. وقتی در هرمس استخدام شدم، در موردش (ساختش) فکر کردم. اون ها انبار بزرگی رو نشونم دادند که انواع چرم در اونجا نگهداری میشد، هزاران مورد. بویی که داشتند خیلی متفاوت از هم بود. من یک روز رو اونجا گذروندم، فقط لمسشون کردم و بوییدم، و ایده ی ساخت یک چرم جدید رو گرفتم — نه اون چرم خشن معمولی که میشناسید، نه چرم روسی روغنی، یه چیز جدید و لطیف، تقریبا ابریشمی. اولین چیزی که در راه ساخت Cuir d’Ange ساختم، Kelly Calèche بود. این خوب بود، اما اون چیزی نبود که من دنبالش بودم.

پس اساساً Kelly Calèche یه طرح اولیه از Cuir d’Ange هست؟

النا: بله. اولین آزمایشم بود. خیلی ازم وقت گرفت تا به اون چرمی که میخواستم برسم. اما این مسئله در مورد عطر هست. شما نمیتونید عجله کنید. اگر عجله کنید، به هیچ جایی نخواهید رسید.

۱-ایزو بوتیل کوئینولین جز اولین مواد سینتتیک برای ایجاد رایحه ی چرم در عطرهاست و وجوه بسیار تلخ، گس، چرمی و سوخته ای به عطر میده که بی برو برگرد حس چرم واکس خورده ی سیاه رو تداعی میکنه.

۲-هدیون یا “متیل دی هیدرو جاسمونات” رایحه ی فرِش و مرکبات مانندی داره اما چون از یاس به دست اومده، ماندگاریش بالاست و مثل اکثر نُت های مرکباتی کم دوام نیست.

۳-پیرازین ها دسته ترکیبات شیمیایی خاصی هستند که کانسپت های وسیع بویایی از فرِش، سبز، چوبی، امبری گرفته تا شرقی، مشکی، نعنایی و علفی رو پشتیبانی میکنند. پایداری بالا و تاثیر بویایی زیاد نسبت به وزن مولکولی پایینشون باعث میشه گزینه های مناسبی برای استفاده در ترکیب عطر باشند.