یکشنبه بارانی – قسمت سی و سوم: شمشیر و چرمِ آرامیس

آرامیس – آرامیس (Aramis – Aramis)

سال تولید: ۱۹۶۵

گروه بویایی: چوبی شیپغ (Woody Chypre)

عطار: برنار شان (Bernard Chant)

بذارین موضوع این هفته رو با یه اشتباه بامزه و رایج در مورد این برند آمریکایی شروع کنم. خیلیها فکر میکنن آرامیس خودش یه برنده و محصولات خودش رو داره. این در حالیه که آرامیس یکی از زیرشاخه های کمپانی ابرقدرت آمریکایی، استی لاودر (Estée Lauder)، حساب میشه که تو سال ۱۹۶۵ با همین عطر راه افتاد. اینجا نیازه اعلام کنم که تاریخ صحیح تولّد این عطر ۱۹۶۵ هست و برخی منابع اون رو به اشتباه ۱۹۶۶ و برخی هم ۱۹۶۴ اعلام کردن.

آرامیس با الهام گیری از اسم یکی از شخصیت های داستان سه تنفگدار به همین نام ساخته شده. عطری که جسور، جذاب، مردانه، بُرنده، قدرتمند و وحشی باشه.

خب بذارین برگردیم به عقب و نگاهی بندازیم به پیش زمینه چرمی ها. تو قسمت ۳۱ پستهای یکشنبه های بارانی مادر همه عطرهای چرمی کلاسیکِ سنتتیک رو معرفی کردم که امیدوارم خونده باشین. از اونجا به بعد چرم ابعاد متفاوتی در ماهیت کلی به خودش ندید تا این سالهای اخیر که چرمهای شرقی با رایحه زعفرون سر از آب در آوردن. (لطفا مقاله نوشین در این باره رو حتما بخونین) محوریت عطرهای چرمی که این مدت براتون بررسی کردیم عنصر سنتتیکی هست به نام آیزو بوتیل کینولین. این ماده وجوه بسیار تلخ، گس، چرمی و سوخته ای به عطر میده که بی برو برگرد حس چرم واکس خورده ی سیاه رو تو ذهن زنده میکنه.

این عطر با کمی تفاوت از همقطاران خودش، همین ماده رو به نمایش میذاره. چرا گفتم تفاوت؟ چون رایحه مرکزی این عطر ترکیبی شیپغ و چوبی هست که عناصر مردونه توش به فضای گلیِ اکورد شیپغش تحکم میکنن برای اینکه رایحه رو مردونه جلوه بدن. اولین بار که آرامیس رو تست کردم فقط یک کلمه روی زبانم بود: یه مرد با سینه پشمالو و موها و سیبیل و ابروهای پرپشت سیاه، که در عین حال که قیافه خلافکارانه داره، پختگی پدرانه توی چهره اش با کمی تغییر تو نوع لباس پوشیدنش ظاهر میشه. مردی که دستاش از تکرار پینه هایی که بسته زُمخت و پهن شده و تُن صداش حدفاصل تِنور تا باس هست. مردی که آغوشش پهناوره و همه زندگیش وقف فقط یک زن و یک یا چند فرزند میشه که اون رو به عنوان قهرمانِ قهرمانان و قویترین مرد دنیا میشناسن. آقایون خانمها اجازه بدین از بازیگرای قدیم هالیوود بِرت رینولدز رو برای این منظور به صحنه دعوت کنیم!

موضوعی که جالبه اینه که این عطر از روی یک عطر زنونه برای مردان ساخته شد، و چند سال بعد برای همین کمپانی، و توسط همین عطرساز، یک خواهر دوقلو هم براش ساختن به نام Azurée! هرچند لایه های هرم بویایی کابوشاغ و آرامیس با هم فرق دارن اما کلیت کار خیلی نزدیک به هم حرکت میکنن. با این حال یکی زنونه ی زنونه و یکی مردونه ی مردونه معرفی میشه.

آرامیس شروعی آروماتیک و نیمه ادویه ای داره که در رأسش زیره با بویی شبیه بوی فلزیِ عرق تن که خشک شده خودنمایی میکنه و میزنه تو صورتمون. در کنار اون تلخی آرتمیزیا و الدهید رو میشه به وضوح حس کرد که مقدمه ای برای بازی یاس و چرم و خزه فراهم میکنه. چرمِ آرامیس یه چرم دو مرحله ای هست به نظر من چرا که شما در مرحله اول به  کمک نتهای آروماتیک و گلی شاهد چرمی تلخ، سیاه، چوبی و پودری (سلام زنبق) هستین، اما در مرحله پایانی عطر وقتی رایحه فقط از نزدیک برای ساعتها روی پوستتون بازی میکنه به کمک وانیل و نارگیل فضای چرم به جیر مخملی، و از حسِ سیاهی به قهوه ای روشن تبدیل میشه.

آرامیس یکی از موفقترین عطرهای چرمی تاریخ محسوب میشه؛ علیرغم اینکه کابوشاغ این حق رو داره که مادام العمر بهش به دید تحقیر نگاه کنه. این عطر از سال ۱۹۶۵ تا امروز همچنان روی قفسه فروشگاهها حضور داره و هر سال روز پدر قفسه رو ترک کرده و به قفسه “بهترین پیشنهادهای فروشگاه ما برای هدیه ی روز پدر” نقل مکان میکنه. با این حال به جز نسلی که بهش اعتیاد دارن، و نسلی که خون کلاسیکها تو رگهاشون جاری هست، کسی دیگه سراغی از این جنتلمن نمیگیره. وضعیت این روزهای این عطر من رو یاد “هَنتا” شخصیت داستان “تنهایی پرهیاهو” نوشته ی “بوهومیل هرابال” میندازه که نه تنها در عقایدش تنهاست و از دیگران فاصله داره، بلکه متعلق به نسلی هست که نخبه هاش اعدام شدن و آدمهای معمولیش برای مرگ انتظار میکشن و با فرسودگیِ پیش از مرگ سر همزیستی دارن. جنس بوی آرامیس هم امروزه از مد افتاده و قدیمی محسوب میشه. این عطر روزگاری برای تمثیل مردِ موفقِ (موفق هم سر کار و موقعیت شغلی، هم در بین جمع دوستان و هم در خانه و هم در محرمیّت و تخت خواب) سالهایِ پس از جنگ و قدرت گرفتن اقتصادیِ کشورهای ابرقدرت و جوامع صنعتی، ساخته شده بود. مقاومت این عطر تا به امروز در شرایطی که بیشتر عطرهای زیرمجموعه خودش به دست فراموشی سپرده شدن، تحسین برانگیز نیست؟