دانستنی‌های پایه عطر

عطر نیش، عطر دیزاینر: قسمت اول

طی سالهای اخیر با رشد بازار عطر تو ایران اصطلاحات و عناوین گوناگونی به صورت شتابزده جاافتادن که طبق معمول جامعه ی ما برای هضم و درکشون آماده نبود. از مهمترینِ این واژه ها “نیش” هست که در اصطلاح به عطرهایی گفته میشه که با تعریف سطحی، گرون قیمت، با کیفیت و نسبتا کمیابتر از بقیه عطرها هستن. اما این واژه دقیقا اون چیزی که باید معنی بده نیست. لااقل به مفهومی که باهاش متولد شد نیست. بلکه بیشتر به عنوان یه اصطلاح نادرستِ جاافتاده پذیرفته شده. قرار نیست تو این مقاله برای این واژه جایگزین انتخاب کنیم یا عوضش کنیم، اما باید ریشه یابی کنیم تا به مفهوم درستی از این واژه برسیم.

واژه ی نیش (Niche) از زبان لاتین به شکل Nidus به معنی لانه یا آشیانه به فرانسوی قدیم نفوذ کرده و به شکل Nicher به معنی لانه کردن و پس از اون به واژه ی Niche به شکل امروزی در اومده. معادل نیش در انگلیسی Recess، به معنی فرورفتگی (بخصوص در دیوار به شکل نیم پنجره ای بدون بازشو) هست. این واژه مثل خیلی از واژگان از فرانسوی به انگلیسی نفوذ کرده و به همون شکل نوشته و تلفظ میشه.

نیش

همونطور که حدس زدین، واژه ی نیش تو دنیای عطر و فراتر از اون، توی دنیای مارکتینگ و تجارت، از معماری برداشته شده. در معماری کلاسیک اروپایی نوعی رَف یا بزرگتر از اون، فضای نیمه بازِ نیم-گنبد مانند تو بدنه ی دیوار ساخته میشه که معمولا مجسمه ی شخص یا شی مهمی توش قرار میگیره. نمونه های نیش رو توی معماری غیرمسکونی اروپا به وفور میتونین ببینین. توی معماری اسلامی محراب مساجد هم میتونه یه جور نیش بحساب بیاد. اصولا نیش از دو هویت باید برخوردار باشه. یک، فرو رفتگی در بدنه ی دیوار و دوم تاکید روی اهمیتِ اُبژه ای که توش قرار میگیره.

نیش
قسمت رنگی شده توی تصویر یک نیشِ بزرگ هست توی چشمه ی ترِوی که مجسمه توش قرار داره

همین خصوصیت دوم، یعنی تاکید روی شأن و اهمیت اُبژه، این واژه رو توی تجارت باب کرد. در اصطلاحِ بازار و مارکتینگ، واژه ی نیش به بخشی خاص از تولیدات مصرفی اشاره میکنه که برای ذائقه ی مشتری رده بالا ساخته و ارائه میشن. پس در واقع نیش اصطلاحی تجاری و مربوط به بازاریابی هست و نه صرفا یه تعریف برای کیفیت عطر. از قرن هجدهم که کم کم عطر به عنوان کالایی فراگیر در اختیار اقشار مختلف جامعه قرار گرفت، بخش کوچیکی از تولیدات اون برای مخاطبان خاص ساخته می شده اما شیوع واژه ی نیش توی دنیای عطر از سالهای ۱۹۷۰ میلادی با حرکت آلترناتیو برخی عطرسازها به منظور تغییر بنیادی توی روند دنیای عطر، تزریق خلاقیت و باززنده سازی دید هنری تو عطرسازی، فارغ از جریانات حاکم مُد جامعه، رایج شد¹. بنابراین چیزی که از خونه های عطر نیش انتظار میره اجرای یک ایده ی خلاقانه با استفاده از مواد اولیه ی خاص در قالب عطری منحصر به فرد هست که اگر قیمتی بالاتر از عطرهای معمولی داره به خاطر گران تر بودن مایع داخلش و خلاقیت متبلور شده در اون هست، نه هزینه ی تبلیغات و شکل ظاهری. 

اما این دید خاص که در مقابل بن بستِ کسل کننده ی عطرهای برندهای مُد قدرت گرفته بود، راه رو برای همون برندهای مُد که توی وادی عطر قدرت و سرمایه ی بیشتری داشتن هموار کرد و به این منوال طی سال های اخیر با ورود برندهای غیر عطر² به دنیای عطرهای نیش و لوکس³، شاهد کاربرد هجوگونه ای از این اصطلاح هستیم؛ همچنین شاهد رشد سریع بازار نیش که از قرار میبایست کمیاب و خاص میبود!

نیش
مجموعه های اکسکلوسیو برندهای مُد مثل دولچه گابانا، باربری، کریستین دیور، شنل و غیره در واقع نفوذ این برندها به دنیای عطرهای نیش و لوکس هست

حاصل این رشد قارچ گونه این شد که عطرهایی با قیمت بالا و ضعف خلاقیت و طراحی، قفسه های فروشگاهها رو تسخیر کردن. در گستره ی عطرهایی که به نام نیش در فروشگاه ها می بینیم، خوب و بد به شکل غیر قابل تفکیکی در هم مخلوط شده و با توجه به اطلاعات نادرستی که اغلب فروشنده ها تنها به هدف فروختن اجناسشون به مشتری ها میدن، تشخیص یک شاهکار فوق العاده از عطری کم ارزش که در بطری و بسته بندی فاخر استتار شده برای اغلب خریداران غیرممکنه. به زبون ساده، و با کمی بدبینیِ منطقی، در بازار امروز نیش بیشتر چیزی جز یک کلک تجاری برای مجاب کردن مشتری به خرید کالای گرون قیمتِ کم ارزش نیست!

دسته بندی عطرها فقط می تونه شمایی کلی از رویکرد شرکت یا خانه ی سازنده ی عطر به ما بده و نه چیزی بیشتر. در بین عطرهای غیر نیش هم کارهای خاص و با ارزش کم نیستن. یادمون نره مشهورترین عطرها هنوز اونهایی هستن که از خانه های مُد بیرون اومدن. پس به جای اینکه نام نیش زود ما رو اغوا کنه بهتره فارغ از اینکه جریان حاکم چی صداشون میکنه، اگر عطری رو واقعا دوست داریم و قیمتی که براش مشخص شده از نظر ما مناسب هست اقدام به خریدش بکنیم. عطر ارزون زدن عیب و نقص نیست، اما عطری که فقط بخاطر عنوانش خریدین و بهتون نمیاد آبروریزیِ بزرگی هست.


  1.  توی این مقاله هم میتونین همین موضوع رو به شکلی دقیقتر مطالعه کنین.
  2. به اصطلاح به این برندها دیزاینر میگیم اما عنوان درستشون برندهای متداول یا Mainstream هست.
  3. لازم به ذکره که کالای نیش لزوما لاکچری نیست و خیلی از اجناس نیش قیمت گزاف ندارن. به همین شکل هر کالای لوکسی هم نیش محسوب نمیشه. اینکه عطرهای نیش در بازار ایران عموما لوکس هستند ناشی از رویکرد خاص گردانندگان بازار ماست نه سیاست بازاریابی تولید کننده هاشون. به عنوان مثال فرانسیس کورکجیان به هیچ وجه از اینکه عطرهاش نیش خطاب بشن خوشش نمیاد، اما تو ایران به این برند چی میگیم؟ نیش!
برچسب ها
مشاهده بیشتر

نوشته های مشابه

23 دیدگاه

  1. یه نکته ای جالبی میخواستم بگم . برند ،،دیمتر ،،را داشتم بررسی میکردم عجب محصولاتی داره .نیش ب معنای واقعی . نیش یعنی خلق رایحه های خیلی خاص مانند بوی باروت -قیر- بوی بدن- اسفالت – کاغذ-خاک خیس- و… . یکی از محصولات این برند بوی نوزاد تازه متولد شده است ب نام نیو بیبی .خدا‌ی من!

    1. دقیقا معنی این کلمه تو فارسی همینه منتها خود این کلمه تو فارسی اشتباه استفاده میشه. مثلا رف رو طاقچه میگن، یا به قسمت افقی پای پنجره طاقچه میگن که به کل اشتباهه و متاسفانه معادل درستی براش وجود نداره

  2. خیلی برام جالبه که بعد از حدود ۲۰ سال علاقمندی به عطر کسانی پیدا شدن که مقوله ذوقی عطر و این هنر رو علمی بررسی و نقد میکنن. ممنون از شما

  3. سلام و درود آقا کیوان
    بسیار متشکرم از مطلب روان و آگاهی دهندتون. من زمانی که اسم عطرهای نیش بهم خورد و با واژه نیش آشنا شدم طی یک حرکت جوگیرانه یه مدتی کلا عطرهای دیزاینر رو گذاشتم کنار و چسبیدم به کارهای نیش! البته که کارهای خوب گرفتم، اما این فاصله گرفتن باعث شد که از عطرهای خوب برندهای دیزاینر غافل بشم و تستشون نکنم. حتی برندهای معروف مثل هرمس، دیور و … . تا اینکه مجدد آگاه شدم و دوست دارم کارهای معروف برندهای دیزاینر رو تست کنم.

    سوال: “آرتیزان” و “اینده نیش” به چه معنی است؟ در چه دسته بندی قرار می گیرد؟

    *پی نوشت: با آگاهی از ضررهای مواد استفاده شده در عطرها (مخصوصا عطرهایی که مواد اولیه شان غالبا سنتتیک-مصنوعی هستند)، کم کم دارم به سمت کاهش خرید عطر و لذت بردن از اسنشل اویل های طبیعی سوق پیدا می کنم.
    کاش درباره اسنشل اویل ها و عطرسازی با روغن های طبیعی(مانند کارهای استاد عبدالسلام) هم مطلب بگذارید. سپاسگزار شما خواهم بود

    1. ایندی نیش و آرتیزان رو بذاریم برای یه پست دیگه. در مورد مواد سنتتیک اشاره کردی، بدون این مواد امروز نمیشه عطر ساخت. مگر عطرهای طبیعی که قیمتهاشون هم میبینین دیگه

      1. دقیقا درست می فرمایید. همین مواد دست ساز اینقدر تنوع و خلاقیت ایجاد کرده است. فقط مسئله ضررهای بی شماری است که درباره مواد به کار رفته در عطرها ذکر کردند. با دانستن این موارد، آدم احساس ناخوشایندی می گیرد مبنی بر اینکه دارد به جسمش آسیب می رساند.
        عطرهای طبیعی گران هستند. درست است. برای من که علاقه خاصی به بوهای طبیعی دارم و گرایشم بیشتر به عطرهایی است که بوی طبیعی دارند(مثل لورنزو ویلورسی یا لوکسیتان)، ترجیح می دهم این مدل عطرها را استفاده کنم چون بارها تجربه کردم که مواد اولیه طبیعی حس و انرژی فوق العاده ای دارند و مواد مصنوعی گاهی موجب سردرد و سرفه و سرگیجه خفیف در من می شوند.

        سپاسگزارم از پاسختون
        منتظر پست های بعدیتون درباره دسته بندی آرتیزان و اینده نیش هستم

  4. یه جورایی مثل بعضی از برند ای مواد غذایی که به عنوان ارگانیک میان تو بازار
    یه چند تا از این برندارو بگین که اصلا سمتش نریم
    ممنون عالی

  5. اقا مثلا همین برن کیلیان خدایی یه عطر ۳ ملیون الان دارن میفروشن واقعا چرا؟؟ خیلی غیر منطقیه

  6. اره کاملا با این ریویو موافقم. مثلا خودم خیلی مشتاق بودم عود ایمورتل بابردو رو تست کنم با این تعریفایی که ازش میکردن. اما وقتی تستش کردم اصلا با اون چیزی که فکر میکردم یکی نبود. با اینکه اصلا با این قیمت فضاییش خریدش اصلا منطقی نیست.

  7. فهمیدم چرا کلا دوس نداشتم وقتی با فروشنده های عطر حرف میزنم از کلمه ی نیش استفاده کنم.. حتی برای عطرهای نیش واقعی.

  8. من خودم علاقه دارم کارای واقعا نیش مارکت رو تست یا خریداری کنم ولی این رشد قارچی عطرای نیش و ایندی نیش و انواع و اقسام برندهای بی سرو صاحاب و رویو های تخیلی که گاهاً ازشون تو وب فارسی و انگلیسی زبان میبینیم فقط برای سودجویی یه سری واردکننده خوب شد وبس
    وقتی تعداد زیادی از عطرای نیش رو که تست میکنی میبینی تو ارائه کانسپت مدنظر سازندش هم مشکل دارن چه برسه به جذب و درگیر کردن مخاطب با عمق کار حداقل بیشتر عطرای دیزاینری تکلیفشون مشخصه و ادا اطوار درنمیارن
    به نظر من کیفیت خیلی از کارای برندی مثل هرمس میارزه به ۷۰% عطرای به اصطلاح نیش موجود
    البته برندای نیش کار درست هم تو این مارکت کم نیست که امیدوارم به مرور تو همین سمور بهشون پرداخته بشه

  9. مرسی آقا کیوان بخاطر مقالتون.
    میشه بفرمایین کدوم برندها به معنی واقعی لوکس
    کدام آرتیزان
    و کدام نیش حساب میشن؟
    مرسی

    1. من متوجه نشدن دقیقا. عکس و طراحی نیش تو معماری اروپایی رو توی متن میبینین. توی معماری اسلامی هم چندان متفاوت از این نیست

  10. درود
    آقا کیوان پاراگراف اول به خوبی نشان دهنده تسلط شما روی موضوع معماری هم هست ، احسنت .
    تنها چیزی که درباره این مطلب میتونم بگم اینه : عالی عالی عالی عالی عالی
    هم ساده و روان ، هم زیبا و حرفه ای ، مرسی
    جمع بندیتون هم حرف نداشت : “عطر ارزون زدن عیب و نقص نیست، اما عطری که فقط بخاطر عنوانش خریدین و بهتون نمیاد آبروریزیِ بزرگی هست”
    نیش یجورایی کار دیزاینرها رو از این جهت راحت کرد که الان با ایجاد یک لاین خاص از محصولاتشون میان همه رو تو بطری های یک شکل ارائه میدن و هزینه طراحیشون رو کلی میارن پایین ! هعیییی
    دقیقاً درست گفتین که نیش معنیش گرون نیست ، شخصاً چندتا عطر خیلی ارزون ولی باحال خریدم که اگرچه خیلی کمیابه ولی ارزونه و توی مراجعی مثه فرگرنتیکا هم در قسمت مشخصاتشون زده : Niche designer .
    نمیدونم منظور شما همین بود یا نه ولی منم فکر میکنم اکثر عطرهای جریان ساز و آغازگر از برندهای دیزاینری و خونه های مد دراومد ، مثل وود،شنل آلور،بلو،هرمس تق، ایو سه لورن ام سون، دیور اوم اینتنس و کلی از عطرهای دیگه که اول خونه های مد زدن و بعدها نیش دیزاینرها بهترش رو ارائه دادن یا حتی مستقیم از روشون الگوبرداری کردن و در مواردی کپی هم کردن !
    هنوز به خوبی اون ریویوی فارسیتون در صفحه ام سون یادمه که نوشته بودین : این عطر با معرفی و تقدیم عود به غرب درهای بهشت رو به روی دنیای عطر و سازنده ها باز کرد(نقل به مضمون بود البته چون جمله ای که شما گفته بودید این نبود دقیقاً) . با احترام

    1. ماشالا علی! یعنی اون جمله آخرت دیگه میخکوبم کرد. اون رویو یه سال و نیمه پاک شده. خودم یادم نبود چی نوشتم اما تو یادت بود! راستی من شغلم معماریه

      1. مخلصم آقا کیوان
        بله در جریان هستم که شما معمار هستید ، اون اسکچ های حرفه ای و زیبایی که میزدید تو ویدئوی معرفی عطرهای تابستونه هم به خوبی گویای این بود که شما یک معمار هستید و طراحی میدونید . اون جمله ای هم که از شما نقل کردم آخه نمیشه فراموشم بشه ، چون انصافاً حق مطلب رو ادا کرده بودین نسبت به ام سون و قبل از ام سون عود تو حاشیه بود

  11. ؛؛ عطر ارزون زدن عیب و نقص نیست ….. ؛؛ جملات آخر رو خوب گفتید این نیش بازیها شده یه جور باکلاسی تو بعضی از فروشگاهها هم که میری عطرهای گرونتر رو جدا کردن و بهشون میگن نیش ، بینی خود آدم بهترین قاضی برای انتخابه

  12. تشکر. البته اکثریت دوستان اظهار میکنن که بیشتر عطرهای مصرفی‌شون از دسته همون دیزاینری‌ها هستن و بیشترین خاطرات را با اونا داریم.

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

دکمه بازگشت به بالا
Web Statistics
بستن
بستن

بلوک تبلیغ حذف شد

با غیرفعال کردن مسدودکننده تبلیغات از ما حمایت کنید